Srpska pravoslavna crkva danas slavi Svetog Vasilija Velikog, ali i Mali Božić.
Sveti Vasilije Veliki, poznat kao Vasilije iz Cezareje, je bio uticajni teolog i episkop Cezareje (Kesarije) u Kapadokiji (Mala Azija). Smatra se osnivačem opštežiteljne monaške tradicije u istočnom hrišćanstvu.
Ubrzo nakon smrti proglašen je za svetitelja: pravoslavna crkva ga slavi 14. januara, a rimokatolička 2. januara. Vasilije Veliki, njegov brat Grigorije Niski i prijatelj Grigorije Bogoslov se nazivaju kapadokijskim crkvenim ocima. Njihova majka se slavi kao Sveta Emilija.
Rođen je oko 330. godine, u uglednoj porodici u Cezareji, glavnom gradu Kapadokije, od oca Vasilija, i majke Emilije. Njegova porodica je imala hrišćansku tradiciju – jedan djeda mu je bio mučenik iz doba progona, a ujak mu je bio episkop.
Kao mlad napustio je rodni grad otišavši da se školuje u Atini u periodu između 351. i 356. godine, gdje je učio filozofiju, gramatiku, retoriku, astrologiju, fiziku i ostale nauke toga vremena, kod čuvenog učitelja Evula. Pored njega je imao i druge učitelje: Himerija i Proeresija. Školski drugovi su mu bili Grigorije Bogoslov, Julijan, kasnije car otpadnik i Livanije sofist.
U zapisu vladike Nikolaja Velimirovića stoji da je, “Hristos na sebe primio ljudsko tijelo i podnio bol za grijeh određen”.
Sudeći prema istorijskim spisima i predanju crkve, Sveti Vasilije se upokojio 379. godine, u 50. godini. Živio je u vrijeme cara Konstantina koji je ozvaničio slobodu ispovijedanja hrišćanske vjere.
Vasilijeva služba, koju je napisao sam svetitelj, služi se, prema kanonu SPC, 10 puta godišnje – 1. januara, uoči Božića i Bogojavljenja, u sve nedjelje Velikog časnog posta (osim Cvjetne nedjelje), na Veliki Četvrtak i Veliku Subotu.
Običaji i vjerovanja
U narodu je ostalo vjerovanje da se danas ne treba svađati ni sa kim, u suprotnom će vas pratiti maler cijele godine. Kako se danas praznuje i Mali Božić, 14. januara ponovo se u nekim mjestima unosi badnjak i opet dolazi položajnik.
U mnogim krajevima spaljuju se ostaci badnjaka, ponegdje mijesi poseban obredni hljeb, vasilica, u spomen svetom Vasiliju Velikom.
Kako se u crkvenoj službi Sveti Vasilije Veliki naziva i “pčelom crkve Hristove”, koja nosi med vjernicima i žaokom svojom bode jeretike, na današnji dan valja uzeti kašiku meda.
U pojedinim krajevima postoji vjerovanja da će godina biti rodna ako na današnji dan pada snijeg ili bude oblačno.
Izvor: B92
