EU je kroz Berlinski proces 2014. godine sa zemljama zapadnog Balkana dogovorila povezivanje regiona na evropsku mrežu najvažnijih koridora, a kao rezultat toga formirana je Agenda povezivanja, s ciljem pružanja evropske finansijske i svake druge podrške da se izgrade cestovni, željeznički i vodeni koridori na zapadnom Balkanu.
“Identifikovani su najvažniji koridori i prethodno definisani projekti za investiranje u infrastrukturu. Proširivanje mreže koridora na zemlje zapadnog Balkana omogućava tješnju integraciju sa EU, a stvara i bazu za jačanje investiranja u infrastrukturu, kao što je podrška EU kroz Investicioni okvir za zapadni Balkan i Instrument povezivanja Evrope”, navode u Evropskoj komisiji.
S tim ciljem, 2017. godine formirana je Transportna zajednica sa sjedištem u Beogradu, koju čine sve zemlje EU i zapadnog Balkana, s namjerom da se region integriše u transportna tržišta EU i usvoji odgovarajuća legislativa u zemljama regiona.
U Transportnoj zajednici kažu da se kroz implementaciju transportne strategije radi na postepenom usklađivanju relevantnih politika i pravne stečevine EU u oblastima tehničkih standarda, interoperabilnosti, sigurnosti, menadžmenta saobraćaja, socijalne politike, javnih nabavki i okoline.
“Transportna zajednica razvija radni plan za ekstenziju evropskih koridora prema zapadnom Balkanu i identifikuje projekte od regionalnog interesa, koji mogu doprinijeti balansiranom održivom razvoju u smislu ekonomije, prostorne integracije, uticaja na društvo i prirodnu sredinu, kao i socijalnoj koheziji”, naglasili su oni.
Neki od najvažnijih transportnih projekata u BiH odnose se na koridor 5c, koji povezuje centralnu Evropu s južnim dijelom Jadranskog mora, kao i mrežu auto-puteva kroz RS.
Dva tipična projekta na ovim koridorima koja je EU značajno podržala odnose se na dva mosta na Savi – jedan na koridoru 5c kod Svilaja i drugi kod Gradiške, kojim će banjalučki region biti povezan s auto-putem Zagreb – Beograd.
Most kod Gradiške je ovih dana završen i u potpunosti spreman za upotrebu, a njegovo puštanje u saobraćaj ovisiće o brzini izgradnje brze ceste na hrvatskoj strani.
Prema dostupnim informacijama, očekuje se da će preduzeće “Integral inženjering”, koje izvodi radove, taj posao završiti unutar godinu dana.
Most je dug 462 metara i izgradnja je koštala oko 20 miliona evra, a pristupna brza cesta na hrvatskoj strani će koštati 70 miliona evra.
Izgradnju mosta finansiraju Hrvatska i BiH po principu pola-pola, a EU je RS dodijelila grant od 3,8 miliona evra, dok je za radove na hrvatskoj strani obezbijedila većinu sredstava.
Inače, most u Gradišci jedan je od 13 investicionih grantova koje je EU odobrila kao dio osnovne mreže puteva u vrijednosti većoj od 225 miliona evra.
U “Autoputevima RS” kažu za “Nezavisne novine” da su EU i evropske finansijske organizacije značajno pomogle izgradnju i razvoj mreže auto-puteva i brzih puteva u RS.
“Zahvaljujući povoljnim kreditnim aranžmanima sa Evropskom bankom za obnovu i razvoj (EBRD) i Evropskom investicionom bankom (EIB), koje karakterišu niske kamatne stope i grejs period u otplati kredita, izgrađeno je prvih 106 kilometara auto-puteva u RS. Sa EBRD-om postignut je kreditni sporazum i u realizaciji projekta izgradnje dvije dionice auto-puta na evropskom koridoru 5c kroz RS, a Evropska investiciona banka kreditnim sredstvima finansiraće izgradnju treće dionice na ovom koridoru”, kažu oni.
Kako ističu, pomenute kredite uglavnom prate i grant sredstva EU, koja plasira preko Investicionog fonda za zapadni Balkan, a koja dostižu i do 40 odsto od odobrene visine kredita. Kako ističu, grant sredstvima EU finansirana je izgradnja i Mahovljanske petlje, kao spoja dva auto-puta: E 661 Gradiška – Banjaluka i “9. januar” Banjaluka – Doboj.
Isto tako, EU je odobrila grant sredstva za izradu planske i studijske dokumentacije za brzi put Sarajevo – Višegrad – Vardište, kao i za dio jadransko-jonskog auto-puta u dijelu kroz BiH.
U “Autoputevima FBiH” kažu da su od 2008. do 2022. godine zaključeni ugovori s više finansijskih institucija, a da je glavnina sredstava osigurana preko kredita EBRD-a i EIB-a. Kako navode, od trenutno aktivnih gradilišta sredstvima evropskih finansijera finansiraju se dionice Poprikuše – Nemila, Ponirak – Vraca, Tarčin – Ivan, odnosno lot 1, lot 2 i Počitelj – Zvirovići, lot 1 i lot 2.
“Zahvaljujući činjenici da se izgradnja koridora 5c finansira iz sredstava međunarodnih finansijskih institucija koja doprinose Investicionom fondu za zapadni Balkan, ‘Autoceste FBiH’ u prilici su da apliciraju za grant sredstva EU. Bitno je istaći da su grant sredstva bespovratna sredstva i njihova svrha je da se podrže aktivnosti finansirane kreditima partnerskih međunarodnih finansijskih institucija. Do sada je službeno odobreno više od 165 miliona evra bespovratnih sredstava za izgradnju koridora 5c, dok su ostali grantovi u visini od 136 miliona evra u različitim fazama administrativne procedure koja prethodi operativnosti grant sredstava”, naglašavaju oni.
Izvor: Nezavisne
