Ako ste znatiželjni ili želite da znate šta se to sve proizvodilo u fabrikama (počev od svjetskih brendova) u bivšoj Jugoslaviji (SFRJ) sada možete da saznate.
U bivšoj Jugoslaviji (SFRJ) se proizvodilo skoro sve, “od igle do lokomotive”. Takođe mnoge fabrike u vrijeme tadašnje Jugoslavije su proizvodile (pravile) proizvode po originalnoj licenci mnogih tada svjetskih brendova (nekih i danas).
To u današnje vrijeme (za mlađe generacije) izgleda gotovo nezamislivo, a tada je bila sasvim normalna stvar.
Oni koji se sjećaju bivše države često kažu kako uopšte nije bilo potrebe za uvozom, a da se država zaduživala upravo kako bi se razvijala na ovaj način.
Na društvenim mrežama kruži mapa sa firmama i na njoj se vidi sve što se proizvodilo u Jugoslaviji.
Neke od jugoslovenskih proizvoda koristio je doslovno cijeli svijet, a proizvodili su se brodovi, automobili, avioni, kamioni, oružje pa čak i računari.
Na mapi su naravno i kompanije koje su bile proizvođači odjeće, hrane i ostalih potrepština. Mnoge od njih više ne postoje, neke su privatizovane, a neke u stečaju.
Za vrijeme Jugoslavije, u BiH se proizvodio popularni Volksvgenov Golf u TAS-u, ali i popularna “buba” koja se proizvodila uz pomoć tadašnjeg UNIS-a. Municija se, na primjer, proizvodila u vogošćanskom PRETIS-u, lideru namjenske industrije u Jugoslaviji.
Teški kamioni i šleperi proizvodili su se u FAP-u iz Priboja i TAM-u iz Maribora, dok su se laki transporteri proizvodili u Zastavi u Kragujevcu.
Godišnje, tamo se otprilike proizvodilo 200.000 automobila. Ponos vojne industrije u bivšoj državi bio je SOKO s proizvodnjom u BiH, dok je državna fabrika aviona postojala i u Kraljevu.
Vjerovali ili ne, Jugoslavija je bila jedna od pet država u Evropi koje su imale svoje računare. Vjerovatno je najpoznatije Galaksija, dok je prvi proizveden računar bio CER-10. Još krajem 70-ih godina, firma Digitron u Bujama u Istri i Iskra u Sloveniji, počeli su sa sklapanjem računara.
U Slavonskom Brodu bila je fabrika vagona, a budući da Hrvatska ima izlaz na more, tamo je bilo najviše brodogradilišta. Ipak, još brodogradilišta bilo je i u Srbiji i Crnoj Gori.
Pulski Uljanik i riječki 3. maj bili su na svjetskom nivou, a u tim brodogradilištima proizvodili su najveće prekookeanske brodove za inostranstvo.
Evo šta smo sve to nekada Jugosloveni imali, a pravili (proizvodili) jugosloveski radnici toj bivšoj državi Jugoslaviji (SFRJ) proizvodli:
1. “Levi Štraus” je proizvodio Varteks iz Varaždina
2. “Le Couper” proizvodio je Beko iz Srbije
3. “Wrangler” se proizvodio u Makedoniji
4. Patike “Puma” u Borovu u Hrvatskoj
5. “Adidas” Planika, … u Sloveniji
P.S. ’‘Nike’’ nije ni postojao, pojavio se tek krajem sedamdesetih
6. “Boss” se radio u DIORK-u …Kragujevac
7. “Javor” iz Ivanjice proizvodio 20.000 košulja mjesečno za svjetski izvoz
8. “22.decembar” proizvodio uniforme za vojsku i policiju …danas se preko privatnika uvozi iz Kine.
9. “Elan” iz Slovenije proizvodio skije koje je svjetski prvak Ingmar Stenmark vozio
10. “Tomi” majonez, PEZ i Wrigley žvake, danasnji Orbit se proizvodio u Kolinskoj u Sloveniji.
11. “Podravka” iz Koprivnice sa Vegetom pokrivala 20% svjetskog tržišta začina, a njihov goveđi gulaš bio čak i u vojnim paketima nekih armija svijeta!
12. Naša, ‘‘roland’’ klasa maline bila najskuplja na tržištu, a mi bili najveći izvoznici
13. ‘‘Zastava’’ je proizvodila cca 200.000 automobila koji su bili 90% od domaćih kooperanata. Danas sa ‘‘Fiatom’’ je suprotno 90% iz uvoza
14. Sarajevski TAS (legnedrani golf ) proizvodio 40.000 Volkswagena ali i “buba” uz pomoć tadašnjeg UNIS-a U Vogošći (Sarajevo) je, osim TAS-a, bio i PRETIS, lider namjenske industrije u Jugoslaviji, gdje se proizvodila municija.
15. Novo Mesto 30.000 Renoa
16. Cimos je proizvodio Citroen
17. U Prištini se radio vjerovali ili ne Pežo!
18. IDA iz Kikinde je “pravila” 10.000 Opela … u njenoj livnici se radili blokovi za Mercedes, BMW…
19. FAP iz Priboja i TAM iz Maribora proizvodili teške kamione i šlepere, a Zastava lake transportere…
20. “Ikarbus” proizvodio autobuse, a TAM mini buseve
21. Tomos iz Kopra proizvodio mopeda i vanbrodske motore …njihova ‘‘penta’’ bila najbolji motor na svijetu
22. Fabriku Lada u Rusiji i -125 pz- u Poljskoj pustili u pogon u saradnji sa Fiatom Zastavini stručnjaci
23. Farovi slovenacke fabrike “Saturnus” su se pored Zastave ugradjivali i u VW, Opel, Fiat…
24. FRAD u Aleksincu proizvodio filtere za vazduh za Mercedes, Moris, Fiat…
25. HTD iz Ohrida proizvodio brave, kvake… za auto industriju izmedju ostalog za cijelu sovjetsku proizvodnju
26. Priština ‘‘proizvodila’’ amortizere za Zastavu, Fiatt i Opel
27. U Beogardu fabrika “21.maj ” proizvodila motore
29. Jugoplastika iz Splita 40% izvozila na rvropsko tržište
30. “Filip Kljajić” bio jedna od samo četiri fabrike u svijetu koje proizvode lance, koji su se se (lanci) u cijelom SSSR koristili, a u svojim linijama niz fabričkih pogona. Jedno vrijeme je bila najveći izvoznik u Srbiji.
31. “Prvomajska” Zagreb proizvodila strugove, bušilice i opremala čitave pogone po cijelom svijetu
33. IMT izvozio 20.000 traktora u Egipat
34. Brodogradilišta u Hrvatskoj proizvodili najveće prekookeanske brodove
35. “Uljanik” generatore za te brodove
36. Imali fabrike elektro uređaja, televizora, radio aparata, gramofona, kasetofona i bijele tehnike “Obod”, “Cer”, “Gorenje”, “Iskra”, “Rudi Čajevac”, “Borac”… Beograd čak proizvodio i aparate za espresso
37. U Sloveniji u Bujama, još krajem sedamdesetih počeli da se sklapaju kompjuteri
38. EI Niš bio jedan od najboljih svjetskih proizvođača lampi koje je i Philips ugradjivao, a imao proizvodnju TV u boji pre Sony a
40. “Insa” iz Zemuna proizvodila satove
41. Tri fabrike telefona od kojih je jedan ‘‘Iskrin’’ proglašen najboljim na svijetu i nalazi se u njujorškom muzeju savremene umetnosti
42. Imali dve fabrike sijalica “Teslu” Pančevo i “TIZ” Zagreb
43. Tri fabrike šibica, ona u Rijeci proizvodila čak i parafinske sve za izvoz
44. “Jugodent” iz Vojvodine proizvodio i izvozio u Afriku i Indiju zubarske stolice
45. “Soko”, Mostar proizvodio avione i helikopter Gazelu
46. Zastavin pištolj koristila i americka policija, a lovačka puska bila najprodavaniji puška u SAD
47. Tenkovi se u cijelosti proizvodili u zemlji kooperacijom fabrika u Slavonskom Brodu, Kruševcu, Beogradu… samo Kuvajt nabavio preko 1.000 tenkova. Teleoptik proizvodio žiroskope za cijeli svijet
48. Pored JAT-a imali još jednog avioprevoznika “Inex adriu” koji je u floti imao 9 Boinga, a kupio ih u kompenzaciji za prašku šunku “Crvene Zvezde” iz Kragujevca i reznog alata FRA iz Čačka …Znači Boing je koristio Čačanske burgije
49. Farmaceutska industrija snabdijevala 30% tržišta SSSR, skoro pola Afrike i Indije …“Lek”, “Krka”, “Pliva”, “Galenika”, “Zdravlje”, “Alkaloid”
50. Većinu najvećih svjetskih građevinskih radova su projektovali i izvodili “Energoprojekt” i bh. “Energoinvest” od Asuanske brane, mostova po Africi i čitavih naselja u SSSR, preko bolnica u Libiji do Paname, Zimbabvea…
51. “Šipad” Sarajevo sve hotele, bolnice i idruge objekte u svijetu sagrađene, a bilo ih je na stotine, opremao namještajem…
52. “Sloveniales”, “Lesnina” i “Meblo” skoro celu proizvodnju izvozili na zapadno tržište jer su imali i kvalitet i dizajn
53. “Jelovica” i “Šipad” stolariju za cijelu Austriju i Italiju
54. Imali smo željezare u Skopju, Smederevu, Sisku, Zenici i Sloveniji, aluminijumske kombinate u Titogradu i Skoplju, fabriku poncinkovanog lima, na Kosovu
55. Sevojno dobilo prvu liniju za plastifikaciju lima u Evropi
56. Jednu nuklearnu centralu u Sloveniji odnosno tada u Jugoslaviji.
Izvor: Nezavisne
